12. Οικονομικά

Οικονομική Επιστήμη
Οικονομική Επιστήμη

Η λέξη «οικονομικά» προέρχεται από τις δύο αρχαίες ελληνικές λέξεις «οίκος», δηλ. το νοικοκυριό, την περιουσία της οικογένειας, και «νόμος», δηλ. κανόνες, φυσικοί κανόνες ή και νόμοι που τέθηκαν από την κυβέρνηση.

Έτσι, το βιβλίο Οικονομικά του Ξενοφώντα ίσως να μεταφράζεται πιο σωστά ως «γενικοί κανόνες για τη διαχείριση της περιουσίας».

Μέχρι το 1600 η αλληλεξάρτηση των ανθρώπων και των εθνών στα πλαίσια των αγορών μεγάλωνε τόσο πολύ που κατέστη απαραίτητο για τις κυβερνήσεις να έχουν προσεκτικά διαμορφωμένη πολιτική για να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές σχέσεις των αγορών.

Η πιο συνηθισμένη από αυτές τις πολιτικές πρακτικές ήταν ο «μερκαντιλισμός».

Η ουσία του μερκαντιλισμού ήταν να προσπαθήσει να πουλήσει κανείς όσο περισσότερα μπορούσε στους γείτονές του, περιορίζοντας αυτό που πουλούσαν στον ίδιο, για να αποταμιεύσουν τη διαφορά αυτή σε χρυσό.

Σ΄ αυτήν την πολιτική όμως, άσκησαν κριτική πολλοί οικονομικοί μελετητές.

Έτσι ξεκίνησαν μια νέα προσπάθεια: τη μελέτη των «γενικών κανόνων διαχείρισης ενός συνηθισμένου νοικοκυριού».

Ο πατέρας της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης, ο Άνταμ Σμιθ (1723-1790) ονόμασε το διάσημο βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών», γιατί ακριβώς διαπραγματεύονταν ένα σύνολο τέτοιων γενικών κανόνων.

Ο Σμιθ ήταν, ουσιαστικά, ο ιδρυτής της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης.

Έγραψε, όταν η βιομηχανική επανάσταση άρχιζε να μετατρέπει την κοινωνία της Ευρώπης.

Παρατήρησε ότι, στη δική του κοινωνία, η οικονομική ανάπτυξη μπορούσε να φέρει μεγάλη ευημερία, ενώ άλλες χώρες, ακόμη και μερικές περιοχές μιας προηγμένης κατά τα άλλα χώρας, μπορούσαν να καθυστερήσουν παραμένοντας ουσιαστικά στη φτώχεια.

Βέβαια, δεν ήταν ποτέ δύσκολο να εξηγήσει κανείς το φαινόμενο της φτώχειας.

Η φτώχεια ήταν συχνή κυρίαρχη κοινωνική κατάσταση σε πολλές ιστορικές φάσεις, αλλά τι μπορούσε να εξηγήσει αυτή την ευημερία που παρουσιάστηκε σταδιακά στην Ευρώπη κατά τον 18ο αιώνα;

Αυτό ήταν το ερώτημα που ο Σμιθ έθεσε στον εαυτό του και στην εποχή του και ουσιαστικά έχει ως βασικό θέμα τα οικονομικά.

Στο σπουδαίο βιβλίο του, ο Άνταμ Σμιθ έθεσε αυτή την ερώτηση ως πρωταρχική:

Τι προκαλεί την αύξησης της παραγωγής των αγαθών και των υπηρεσιών με το πέρασμα του χρόνου, κι έτσι τα έθνη γίνονται πλουσιότερα αντί για φτωχότερα;

Σύμφωνα με τον Σμιθ, «Είναι ο μεγάλος πολλαπλασιασμός των προϊόντων όλων των τεχνών τα οποία, σε μια καλά κυβερνώμενη κοινωνία, διοχετεύονται σταθερά ολοένα και περισσότερο προς τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις».

Ο στόχος του Σμιθ ήταν να μάθει περισσότερα για τον «πολλαπλασιασμό των προϊόντων».

Για το Σμιθ ως ερευνητή, αυτή ήταν η ουσία της οικονομικής επιστήμης.

Όταν η παραγωγή των αγαθών και των υπηρεσιών για την αγορά μεγαλώνει, αυτό λέγεται «οικονομική ανάπτυξη».

Αν η παραγωγή μεγαλώνει αρκετά γρήγορα, τότε θα έχουμε περισσότερη παραγωγή ανά άτομο.

Αυτό λέγεται «αύξηση του βιοτικού επιπέδου».

Όταν ο Άνταμ Σμιθ μίλησε για τον «πλούτο των εθνών», η σύγχρονη οικονομική επιστήμη θα μιλούσε για ένα υψηλό και αυξανόμενο επίπεδο ζωής.